9. สาตัจจการีสูตร

[594] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน ? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฉลาดในการ
ตั้งจิตมั่นในสมาธิ แต่ไม่กระทำความเพียรเป็นไปติดต่อในสมาธิ 1
บางคนกระทำความเพียรเป็นไปติดต่อในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการ
ตั้งจิตมั่นในสมาธิ 1 บางคนไม่ฉลาดในการตั้งจิตมั่นในสมาธิ และ
ไม่กระทำความเพียรเป็นไปติดต่อในสมาธิ 1 บางคนฉลาดในการ
ตั้งจิตมั่นในสมาธิ และกระทำความเพียรเป็นไปติดต่อในสมาธิ 1
ใน 4 จำพวกนั้น ผู้ได้ฌานที่ฉลาดในการตั้งจิตมั่นในสมาธิ และกระทำ
ความเพียรเป็นไปติดต่อในสมาธิ นับว่าเป็นผู้เลิศ ประเสริฐที่สุด
เป็นประธาน สูงสุดและดีกว่าผู้ได้ฌานทั้ง 4 จำพวกนั้น เปรียบเหมือน
นมสดเกิดจากแม่โค นมส้มเกิดจากนมสด ฯลฯ
จบ สาตัจจการีสูตรที่ 9

อรรถกถาสาตัจจการีสูตรที่ 9

บทว่า น สมาธิสฺมึ สาตจฺจการี ความว่า ไม่ใช่ผู้มีปกติ
ทำอย่างติดต่อเพื่อออกจากฌาน คือ ทำเป็นบางครั้งบางคราวเท่านั้น.
จบ อรรถกถาสาตัจจการีสูตรที่ 9

10. สัปปายการีสูตร

[595] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน ? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฉลาดในการ
ตั้งจิตมั่นในสมาธิ แต่ไม่กระทำความสบายในสมาธิ 1 บางคนกระทำ

ความสบายในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการตั้งจิตมั่นในสมาธิ 1 บางคน
ไม่ฉลาดในการตั้งจิตมั่นในสมาธิ และไม่กระทำความสบายในสมาธิ 1
บางคนฉลาดในการตั้งจิตมั่นในสมาธิ และกระทำความสบายใน
สมาธิ 1 ใน 4 จำพวกนั้น ผู้ได้ฌานที่ฉลาดในการตั้งจิตมั่นในสมาธิ
และกระทำความสบายในสมาธิ นับว่าเป็นเลิศประเสริฐที่สุด เป็น
ประธาน สูงสุด และดีกว่าผู้ได้ฌานทั้ง 4 จำพวกนั้น เปรียบเหมือน
นมสดเกิดจากแม่โค นมส้มเกิดจากนมสด ฯลฯ.
[596] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน ? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฉลาดในการ
เข้าสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการตั้งอยู่ในสมาธิ 1 บางคนฉลาดในการ
ตั้งอยู่ในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการเข้าสมาธิ 1 บางคนไม่ฉลาดใน
การเข้าสมาธิ และไม่ฉลาดในการตั้งอยู่ในสมาธิ 1 บางคนฉลาดใน
การเข้าสมาธิ และฉลาดในการตั้งอยู่ในสมาธิ 1 ใน 4 จำพวกนั้น
ผู้ได้ฌานที่ฉลาดในการเข้าสมาธิ และที่ฉลาดในการตั้งอยู่ในสมาธิ
นับว่าเป็นเลิศ ประเสริฐที่สุด เป็นประธาน สูงสุด และดีกว่าผู้ได้ฌาน
ทั้ง 4 จำพวกนั้น เปรียบเหมือนนมสดเกิดจากแม่โค นมส้มเกิดจาก
นมสด ฯลฯ.
[597] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน ? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้เป็นผู้ฉลาด ในการ
เข้าสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการออกจากสมาธิ 1 บางคนฉลาดในการ
ออกจากสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการเข้าสมาธิ 1 บางคนไม่ฉลาดใน
การเข้าสมาธิ และไม่ฉลาดในการออกจากสมาธิ 1 บางคนฉลาด
ในการเข้าสมาธิ และฉลาดในการออกจากสมาธิ 1 ใน 4 จำพวกนั้น

ผู้ได้ฌานที่ฉลาดในการเข้าสมาธิ และฉลาดในการออกจากสมาธิ
นับว่าเป็นผู้เลิศ ประเสริฐที่สุด เป็นประธาน สูงสุด และดีกว่าผู้ได้ฌาน
ทั้ง 4 จำพวกนั้น เปรียบเหมือนนมสดเกิดจากแม่โค นมส้มเกิดจาก
นมสด ฯลฯ.
[598] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฉลาดในการ
เข้าสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในความเป็นผู้ฉลาดในสมาธิ 1 บางคนฉลาด
ในความเป็นผู้ฉลาดในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการเข้าสมาธิ 1 บางคน
ไม่ฉลาดในการเข้าสมาธิ และไม่ฉลาดในความเป็นผู้ฉลาดในสมาธิ 1
บางคนฉลาดในการเข้าสมาธิ และฉลาดในความเป็นผู้ฉลาดในสมาธิ 1
ใน 4 จำพวกนั้น ผู้ได้ฌานที่ฉลาดในการเข้าสมาธิ และฉลาดใน
ความเป็นผู้ฉลาดในสมาธิ นับว่าเป็นผู้เลิศประเสริฐที่สุด เป็นประธานสูงสุด
และดีกว่าผู้ได้ฌานทั้ง 4 จำพวกนั้น เปรียบเหมือนนมสดเกิดจากแม่โค
นมส้มเกิดจากนมสด ฯลฯ.
[599] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้เป็นผู้ฉลาดในการ
เข้าสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในอารมณ์ในสมาธิ 1 บางคนฉลาดในอารมณ์
ในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการเข้าสมาธิ 1 บางคนไม่ฉลาดในการเข้า
สมาธิ และไม่ฉลาดในอารมณ์ในสมาธิ 1 บางคนฉลาดในการเข้าสมาธิ
และฉลาดในอารมณ์ในสมาธิ 1 ใน 4 จำพวกนั้น ผู้ได้ฌานที่ฉลาดใน
การเข้าสมาธิ และฉลาดในอารมณ์ในสมาธิ นับว่าเป็นผู้เลิศ ประเสริฐ
ที่สุด เป็นประธาน สูงสุด และดีกว่าผู้ได้ฌานทั้ง 4 จำพวกนั้น
เปรียบเหมือนนมสดเกิดจากแม่โค นมส้มเกิดจากนมสด ฯลฯ.

[600] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฉลาดในการ
เข้าสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในโคจรในสมาธิ 1 บางคนฉลาดในโคจรใน
สมาธิ แต่ไม่ฉลาดการเข้าสมาธิ 1 บางคนไม่ฉลาดในการเข้าสมาธิ
และไม่ฉลาดในโคจรในสมาธิ 1 บางคนฉลาดในการเข้าสมาธิ
และฉลาดในโคจรในสมาธิ 1 ใน 4 จำพวกนั้น ผู้ได้ฌานที่ฉลาด
ในการเข้าสมาธิ และฉลาดในโคจรในสมาธิ นับว่าเป็นผู้เลิศ ประเสริฐ
ที่สุด เป็นประธาน สูงสุด และดีกว่าผู้ได้ฌานทั้ง 4 จำพวกนั้น
เปรียบเหมือนนมสดเกิดจากแม่โคนมส้มเกิดจากนมสด ฯลฯ.
[601] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน ? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฉลาดในการ
เข้าสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการบริหารจิตไปในสมาธิ 1 บางคนฉลาด
ในการบริหารจิตไปในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการเข้าสมาธิ 1 บางคน
ไม่ฉลาดในการเข้าสมาธิ และไม่ฉลาดในการบริหารจิตไปในสมาธิ 1
บางคนฉลาดในการเข้าสมาธิ และฉลาดในการบริหารจิตไปในสมาธิ 1
ใน 4 จำพวกนั้น ผู้ได้ฌานที่ฉลาดในการเข้าสมาธิ และฉลาดในการ
บริหารจิตไปในสมาธิ นับว่าเป็นผู้เลิศ ประเสริฐที่สุด เป็นประธาน
สูงสุดและดีกว่าผู้ได้ฌานทั้ง 4 จำพวกนั้น เปรียบเหมือนนมสดเกิดจาก
แม่โค นมส้มเกิดจากนมสด ฯลฯ.
[602] กรุงสาวัตถี. ก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จาพวกเป็นไฉน? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฉลาดในการ
เข้าสมาธิ แต่ไม่กระทำความเคารพในสมาธิ 1 บางคนกระทำความ

เคารพในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการเข้าสมาธิ 1 บางคนไม่ฉลาดใน
การเข้าสมาธิ และไม่กระทำความเคารพในสมาธิ 1 บางคนฉลาด
ในการเข้าสมาธิ และกระทำความเคารพในสมาธิ 1 ใน 4 จำพวกนั้น
ผู้ได้ฌานที่ฉลาดในการเข้าสมาธิ และกระทำความเคารพในสมาธิ
นับว่าเป็นผู้เลิศ ประเสริฐที่สุด เป็นประธาน สูงสุด และดีกว่าผู้ได้ฌาน
4 จำพวกนั้น เปรียบเหมือนนมสดเกิดจากแม่โค นมส้มเกิดจากนมสด
ฯลฯ.
[603] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน ? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฉลาดในการ
เข้าสมาธิ แต่ไม่กระทำความเพียรเป็นไปติดต่อในสมาธิ 1 บางคน
กระทำความเพียรเป็นไปติดต่อในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการเข้าสมาธิ 1
บางคนไม่ฉลาดในการเข้าสมาธิ และไม่กระทำความเพียรเป็นไป
ติดต่อในสมาธิ 1 บางคนฉลาดในการเข้าสมาธิและกระทำความเพียร
เป็นไปติดต่อในสมาธิ 1 ใน 4 จำพวกนั้น ผู้ได้ฌานที่ฉลาดในการ
เข้าสมาธิ และกระทำความเพียรเป็นไปติดต่อในสมาธิ นับว่าเป็น
ผู้เลิศ ประเสริฐที่สุด เป็นประธาน สูงสุด และดีกว่าผู้ได้ฌานทั้ง 4
จำพวกนั้น เปรียบเหมือนนมสดเกิดจากแม่โค นมส้มเกิดจากนมสด ฯลฯ.
[604] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฉลาดใน
การเข้าสมาธิ แต่ไม่กระทำความสบายในสมาธิ 1 บางคนกระทำ
ความสบายในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการเข้าสมาธิ 1 บางคนไม่ฉลาด
ในการเข้าสมาธิ และไม่กระทำความสบายในสมาธิ 1 บางคนฉลาด
ในการเข้าสมาธิ และกระทำความสบายในสมาธิ 1 ใน 4 จำพวกนั้น

ผู้ได้ฌานที่ฉลาดในการเข้าสมาธิ และกระทำความสบายในสมาธิ
นับว่าเป็นผู้เลิศ ประเสริฐที่สุด เป็นประธาน สูงสุด และดีกว่าผู้ได้ฌาน
ทั้ง 4 จำพวกนั้น เปรียบเหมือนนมสดเกิดจากแม่โค นมส้มเกิดจาก
นมสด ฯลฯ.
[605] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน ? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฉลาดในการ
ตั้งอยู่ในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการออกในสมาธิ 1 บางคนฉลาดใน
การออกในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการตั้งอยู่ในสมาธิ 1 บางคนไม่
ฉลาดในการตั้งอยู่ในสมาธิ และไม่ฉลาดในการออกในสมาธิ 1 บางคน
ฉลาดในการตั้งอยู่ในสมาธิ และฉลาดในการออกในสมาธิ 1 ใน
4 จำพวกนั้น ผู้ได้ฌานที่ฉลาดในการตั้งอยู่ในสมาธิ และฉลาดใน
การออกในสมาธิ นับว่าเป็นเลิศ ประเสริฐที่สุด เป็นประธาน สูงสุด
และดีกว่าผู้ได้ฌานทั้ง 4 จำพวกนั้น เปรียบเหมือนนมสดเกิดจากแม่โค
นมส้มเกิดจากนมสด ฯลฯ.
[606] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฉลาดในการ
ออกในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในความเป็นผู้ฉลาดในสมาธิ 1 บางคนฉลาด
ในความเป็นผู้ฉลาดในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการออกในสมาธิ 1
บางคนไม่ฉลาดในการออกในสมาธิ และไม่ฉลาดในความเป็นผู้ฉลาด
ในสมาธิ 1 บางคนฉลาดในการออกในสมาธิ และฉลาดในความ
เป็นผู้ฉลาดในสมาธิ 1 ใน 4 จำพวกนั้น ผู้ได้ฌานที่ฉลาดในการออก
ในสมาธิ และฉลาดในความเป็นผู้ฉลาดในสมาธิ นับว่าเป็นผู้เลิศ
ประเสริฐที่สุด เป็นประธาน สูงสุด และดีกว่าผู้ได้ฌานทั้ง 4 จำพวกนั้น
เปรียบเหมือนนมสดเกิดจากแม่โค นมส้มเกิดจากนมสด ฯลฯ.

[607] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฉลาดในความ
เป็นผู้ฉลาดในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในอารมณ์ในสมาธิ 1 บางคนฉลาด
ในอารมณ์ในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในความเป็นผู้ฉลาดในสมาธิ 1 บางคน
ไม่ฉลาดในความเป็นผู้ฉลาดในสมาธิ และไม่ฉลาดในอารมณ์ในสมาธิ 1
บางคนฉลาดในความเป็นผู้ฉลาดในสมาธิ และฉลาดในอารมณ์ใน
สมาธิ 1 ใน 4 จำพวกนั้น ผู้ได้ฌานที่ฉลาดในความเป็นผู้ฉลาดในสมาธิ
และฉลาดในอารมณ์ในสมาธิ นับว่าเป็นผู้เลิศ ประเสริฐที่สุด เป็น
ประธาน สูงสุด และดีกว่าผู้ได้ฌานทั้ง 4 จำพวกนั้น เปรียบเหมือนนมสด
เกิดจากแม่โค นมส้มเกิดจากนมสด ฯลฯ.
[608] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฉลาดใน
อารมณ์ในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในโคจรในสมาธิ 1 บางคนฉลาดใน
โคจรในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในอารมณ์ในสมาธิ 1 บางคนไม่ฉลาดใน
อารมณ์ในสมาธิ และไม่ฉลาดในโคจรในสมาธิ 1 บางคนฉลาดใน
อารมณ์ในสมาธิ และฉลาดในโคจรในสมาธิ 1 ใน 4 จำพวกนั้น
ผู้ได้ฌานที่ฉลาดในอารมณ์ในสมาธิ และฉลาดในโคจรในสมาธิ
นับว่าเป็นผู้เลิศ ประเสริฐที่สุด เป็นประธาน สูงสุด และดีกว่าผู้ได้ฌาน
ทั้ง 4 จำพวกนั้น เปรียบเหมือนนมสดเกิดจากแม่โค นมส้มเกิดจาก
นมสด ฯลฯ.
[609] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฉลาดในโคจร
ในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการบริหารจิตไปในสมาธิ 1 บางคนฉลาด

ในการบริหารจิตไปในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในโคจรในสมาธิ 1 บางคน
ไม่ฉลาดในโคจรในสมาธิ และไม่ฉลาดในการบริหารจิตไปในสมาธิ 1
บางคนฉลาดในโคจรในสมาธิ และฉลาดในการบริหารจิตไปในสมาธิ 1
ใน 4 จำพวกนั้น ผู้ได้ฌานที่ฉลาดในโคจรในสมาธิ และฉลาดในการ
บริหารจิตไปในสมาธิ นับว่าเป็นผู้เลิศ ประเสริฐที่สุด เป็นประธาน
สูงสุด และดีกว่าผู้ได้ฌานทั้ง 4 จำพวกนั้น เปรียบเหมือนนมสดเกิดจาก
เเม่โค นมส้มเกิดจากนมสด ฯลฯ.
[610] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฉลาดในการ
บริหารจิตไปในสมาธิ แต่ไม่กระทำความเคารพในสมาธิ 1 บางคน
กระทำความเคารพในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการบริหารจิตไปในสมาธิ 1
บางคนไม่ฉลาดในการบริหารจิตไปในสมาธิ และไม่กระทำความ
เคารพในสมาธิ 1 บางคนฉลาดในการบริหารจิตไปในสมาธิ และ
กระทำความเคารพในสมาธิ 1 ใน 4 จำพวกนั้น ผู้ได้ฌานที่ฉลาด
ในการบริหารจิตไปในสมาธิ และกระทำความเคารพในสมาธิ นับว่า
เป็นผู้เลิศ ประเสริฐที่สุด เป็นประธาน สูงสุด และดีกว่าผู้ได้ฌาน
ทั้ง 4 จำพวกนั้น เปรียบเหมือนนมสดเกิดจากแม่โค นมส้มเกิดจาก
นมสด ฯลฯ.
[611] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้กระทำความ
เคารพในสมาธิ แต่ไม่กระทำความเพียรเป็นไปติดต่อในสมาธิ 1
บางคนกระทำความเพียรเป็นไปติดต่อในสมาธิ แต่ไม่กระทำความ
เคารพในสมาธิ 1 บางคนไม่กระทำความเคารพในสมาธิ และ

ไม่กระทำความเพียรเป็นไปติดต่อในสมาธิ 1 บางคนกระทำ
ความเคารพในสมาธิ และกระทำความเพียรเป็นไปติดต่อในสมาธิ 1
ใน 4 จำพวกนั้น ผู้ได้ฌานที่กระทำความเคารพในสมาธิ และกระทำ
ความเพียรเป็นไปติดต่อในสมาธิ นับว่าเป็นผู้เลิศ ประเสริฐที่สุด
เป็นประธาน สูงสุด และดีกว่าผู้ได้ฌานทั้ง 4 จำพวกนั้น เปรียบเหมือน
นมสดเกิดจากแม่โค นมส้มเกิดจากนมสด ฯลฯ.
[612] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้กระทำ
ความเพียรเป็นไปติดต่อในสมาธิ แต่ไม่กระทำความสบายในสมาธิ 1
บางคนกระทำความสบายในสมาธิ แต่ไม่กระทำความเพียรเป็นไป
ติดต่อในสมาธิ 1 บางคนไม่กระทำความเพียรเป็นไปติดต่อในสมาธิ
และไม่กระทำความสบายในสมาธิ 1 บางคนกระทำความเพียร
เป็นไปติดต่อในสมาธิ และกระทำความสบายในสมาธิ 1 ใน 4 จำพวก
นั้น ผู้ได้ฌานที่กระทำความเพียรเป็นไปติดต่อในสมาธิ และกระทำ
ความสบายในสมาธิ นับว่าเป็นผู้เลิศ ประเสริฐที่สุด เป็นประธาน สูงสุด
และดีกว่าผู้ได้ฌานทั้ง 4 จำพวกนั้น เปรียบเหมือนนมสดเกิดจากแม่โค
นมส้มเกิดจากนมสด เนยข้นเกิดจากนมส้ม เนยใสเกิดจากเนยข้น
หัวเนยใสเกิดจากเนยใส หัวเนยใสเขากล่าวว่าเป็นเลิศ ฉันใด ผู้ได้ฌาน
ที่กระทำความเพียรเป็นไปติดต่อในสมาธิ และกระทำความสบายใน
สมาธิ ก็นับว่าเป็นผู้เลิศ ประเสริฐที่สุด เป็นประธาน สูงสุด และดีกว่า
ผู้ได้ฌานทั้ง 4 จำพวกนั้น ฉันนั้นเหมือนกัน.
พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสไวยากรณภาษิตนี้จบลงแล้ว

ภิกษุเหล่านั้นดีใจชื่นชมภาษิตของพระผู้มีพระภาคเจ้า ฉะนี้แล.
จบ สัปปายการีสูตร
(สูตรอีก 50 สูตร พึงให้พิสดารโดยนัยนี้)
จบ สมาธิสังยุต

อรรถกถาสัปปายการีสูตรที่ 10

บทว่า น สมาธิสฺมึ สปฺปายการี ความว่า ไม่สามารถจะ
ทำธรรมที่เป็นสัปปายะ คือเป็นอุปการะแก่สมาธิให้บริบูรณ์ได้.
จบ อรรถกถาสัปปายการีสูตรที่ 10

ต่อจากนี้ไป พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสจตุกกะไว้ (โดย) ประกอบ
เข้ากับบททั้งหลาย มีสมาบัติเป็นต้น. เนื้อความของจตุกกะเหล่านั้น
พึงทราบตามนัยที่กล่าวแล้วนั่นแล. ส่วนสมาธิสังยุตในวรรคนี้
พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้โดยเป็นโลกิยฌานเท่านั้นแล
จบ อรรถกถาสมาธิสังยุต

อรรถกถาขันธวารวรรค คัมภีร์สังยุตตนิกาย
ชื่อสารัตถปกาสินี จบบริบูรณ์ด้วยประการฉะนี้